Առաջադրանք՝
- Մոնղոլների ներխուժումը տարածաշրջան:
1210-ական թթ. մոնղոլները ներխուժեցին Չինաստան և Սիբիրի հարավային շրջաններ: 1219թ. Չինգիզ խանը մտավ Միջին Ասիա և պարտության մատնեց Խորեզմի շահ Մոհամեդին, որի որդին՝ Ջալալլեդդինը, նահանջելով, պայքարը շարունակեց Իրանում և Անդրկովկասում` իր հերթին, կողոպտելով ու ջարդելով տեղի բնակչությանը։ 1220թ. մոնղոլները ներխուժեցին Անդրկովկաս, որոնց դե դուրս եկան վրաց թագավոր Գեորգի Լաշան և Իվանե Զաքարյանը՝ հայ վրացական միացյալ ուժերով:
1238թ. մոնղոլական 30 հազ. բանակը, բազմաթիվ քոչվոր ցեղերի ուղեկցությամբ, Չարմաղանի գլխավորությամբ ներխուժեց Հայաստան Այդ ժամանակ Վրաստանը կորցրել էր իր նախկին հզորությունը, իսկ Աղվանքն ու Զաքարյան Հայաստանը խիստ մասնատված էին և բոնկված ներիշխանական երկպառակություններով: Պատահական չէ, որ թշնամին լուրջ ու կազմակերպված դիմադրության չհանդիպեց:1210-ական թթ. մոնղոլները ներխուժեցին Չինաստան և Սիբիրի հարավային շրջաններ: 1219թ. Չինգիզ խանը մտավ Միջին Ասիա և պարտության մատնեց Խորեզմի շահ Մոհամեդին, որի որդին՝ Ջալալլեդդինը, նահանջելով, պայքարը շարունակեց Իրանում և Անդրկովկասում` իր հերթին, կողոպտելով ու ջարդելով տեղի բնակչությանը։ 1220թ. մոնղոլները ներխուժեցին Անդրկովկաս, որոնց դե դուրս եկան վրաց թագավոր Գեորգի Լաշան և Իվանե Զաքարյանը՝ հայ վրացական միացյալ ուժերով:
1238թ. մոնղոլական 30 հազ. բանակը, բազմաթիվ քոչվոր ցեղերի ուղեկցությամբ, Չարմաղանի գլխավորությամբ ներխուժեց Հայաստան Այդ ժամանակ Վրաստանը կորցրել էր իր նախկին հզորությունը, իսկ Աղվանքն ու Զաքարյան Հայաստանը խիստ մասնատված էին և բոնկված ներիշխանական երկպառակություններով: Պատահական չէ, որ թշնամին լուրջ ու կազմակերպված դիմադրության չհանդիպեց:
- Հակամոնղոլական դիմադրություն:
1220 թ. մոնղոլները ներխուժեցին Այսրկովկաս, որոնց դեմ վրաց-հայկական միացյալ ուժերով դուրս եկան վրաց թագավոր Գեորգի Լաշան և ամիրսպասալարի պաշտոնում հանգուցյալ եղբորը փոխարինած Իվանե Զաքարյանը: Ճակատամարտը տեղի ունեցավ Կոտմանի դաշտում: Մոնղոլները կիրառեցին պայքարի խորամանկ մարտավարություն. կազմակերպեցինկեղծ նահանջ, իսկ երբ վրաց-հայկական ուժերն անցան հակագրոհի, թաքստոցում գտնվող ուժերով հարվածեցին թիկունքից: Անակնկալի եկած Գեորգիի զորքերը պարտություն կրեցին և նահանջեցին: Սակայն ճակատամարտին մասնակցող հայկական ուժերը Վահրամ Գագեցու գլխավորությամբ շարունակեցին մարտը թշնամու դեմ ն ունեցան հաջողություններ: Այնուհետն, շրջանցելով Զաքարյանների տիրույթներն ու Վրաստանը, մոնղոլներն անցան Հյուսիսային Կովկաս ն Ռուսիա: Սակայն շուտով Քոչվորներին փոխարինեց Ջալալլեդդինը: Նա շուրջ մեկ տասնամյակ ավերածություններ կատարեց Հայաստանում, Վրաստա-ճում և Պարսկաստանում:
- Մոնոլական տիրապետության հետևանքները:
Շարունակվեցին հայ իշխանական տների թուլացման քայլերը, նրանց միմյանց դեմ օգտագործելու փորձերը։ Խիստ թուլացան Վաչուտյաններն ու Պռոշյանները։ Համեմատաբար իրենց դիրքերը պահպանեցին Օրբելյանները Սյունիքում, Դոփյանները՝ Վերին Խաչենում, Ազիզբեկյանները` Արայի լեռան շրջանում, Հասան-Ջալալյանները՝ Ներքին Խաչենում: Զաքարյանների շառավիղները 1266 թ. Գուգարքի Ջավախք գավառում, Ախալցխայի շրջակայքում, Տայքի զգալի մասում ստեղծեցին հայ-վրացական իշխանություն՝ Սամցխե-Ջավախք անունով, որը կարողացավ մոնղոլական պետությունից պահպանել իր անկախությունը և գոյատևել մինչև XVI դ. վերջը։
- Դիտե՛լ տեսանյութը և դուրս հանել 7 հետաքրքիր փաստ Կիլիկիայի հայկական պետության վերաբերյալ /մաս 2/:
1- Զաբել թագուհուն անվանում էին երկրի մայրը։
2- Զաբել թագուհին հիմնադրել էր հիվանդանոց, որտեղ մարդիկ բուժվում էին անվճար և թագուհին հաճախ ինքներ այցելում ու բուժում, խնամում մարդկանց։
Տեսանյութը՝ այստեղ
Գրականություն՝
Դայանա Կարապետյան 